Castratie bij vrouwelijke konijnen

Wanneer konijnen in paren worden gehouden, wordt meestal alleen het mannetje gecastreerd. De procedure kan echter ook voor vrouwen noodzakelijk zijn. Ontdek hier waarom.

Castratie bij vrouwelijke konijnen

Iedereen die besluit konijnen te houden, moet er rekening mee houden dat ze een soortgenoot nodig hebben voor gezelschap. De gemakkelijkste manier om te socializen bij het houden van twee konijnen is meestal een vrouwtje ("konijntje" of "vrouwtje") en een mannetje ("bok" of "bok"). Om ongewenste nakomelingen te voorkomen, moet een van de twee dieren worden gecastreerd. De meeste dierenartsen raden aan om de bok te steriliseren, omdat de procedure een stuk eenvoudiger is dan voor de hinde. Soms kan het echter nodig zijn om het vrouwtje ook of in plaats daarvan te castreren. Bijvoorbeeld als het mannetje gebruikt gaat worden voor de fokkerij of als het konijn gezondheidsproblemen heeft. Welke dat kunnen zijn en hoe je ze kunt ondersteunen, lees je in dit artikel.

Wat betekent konijnencastratie?

Dit wordt vaak verward, maar sterilisatie (sluiting van de eileider) wordt meestal niet uitgevoerd bij konijnen omdat deze operatie geen ziekte of veranderingen in de eierstokken en baarmoeder voorkomt. Wanneer mannelijke of vrouwelijke konijnen worden gecastreerd, worden de geslachtsklieren volledig verwijderd. Dit zijn de testikels in de bok en de eierstokken bij het konijn (de zogenaamde "ovariëctomie"). Daarnaast wordt indien nodig ook de baarmoeder bij het konijn verwijderd, de dierenarts definieert deze vorm van castratie als "ovariohysterectomie". Door de gunstige ligging van de testikels is bij verwijdering meestal maar een kleine ingreep nodig. Bij vrouwelijke konijnen gaat castratie gepaard met een ingrijpende operatie vanwege de noodzakelijke opening van de buikholte en daarom schuwen veel konijnenbezitters deze stap.

Gedomesticeerde konijnen hebben andere problemen dan wilde konijnen

Veel dierenartsen adviseren tegenwoordig echter ook vrouwelijke konijnen om onder bepaalde omstandigheden te castreren. In het geval van de wilde soortgenoten heeft de natuur het zo geregeld dat de vrouwtjeskonijnen vaak nakomelingen in de roedel hebben om het voortbestaan van de groep te verzekeren. Bij onze huisgenoten is dat anders. Zwangerschap en bevalling zijn vrij zeldzaam, maar ze hebben een volkomen normale cyclus.

Er is een speciaal kenmerk bij konijnen: de eisprong wordt normaal gesproken alleen geactiveerd door paring. De drempel van de vereiste stimulus is echter erg laag, waardoor de eisprong onder bepaalde omstandigheden kan worden geactiveerd zonder paring. Als dit regelmatig gebeurt, zijn frequente schijnzwangerschappen het gevolg. Deze kunnen ziekten of veranderingen in de baarmoeder, eierstokken en borstklierweefsel bevorderen, evenals agressief territoriaal gedrag. Valse zwangerschap komt soms voor bij niet-gecastreerde vrouwelijke konijnen na te zijn gesocialiseerd met een bok. Voor de diereneigenaar is alles in het begin in orde, zijn konijnen leven vredig samen. Dit verandert ongeveer 10-14 dagen nadat de eisprong heeft plaatsgevonden. Net als bij een daadwerkelijke inseminatie, begint de hinde nu nestmateriaal te verzamelen en een nest te bouwen voor de veronderstelde aanstaande geboorte. Daarna draagt ze dichte bundels hooi, stro en ander materiaal door de omheining. Ze heeft het er erg druk mee en gunt zichzelf maar een paar rustperiodes.

Soortgenoten mogen niet in de buurt van hun nest komen, het konijn zal ze wegjagen en bijten. Een drachtig of schijnzwanger vrouwtje zal ook de vacht van zichzelf plukken om het nest te bekleden. Als huisdierbezitter kun je ook zien dat de spenen van het konijn flink opzwellen. Na het bouwen van het nest is het vrouwtje vaak uitgeput en moe. Ze blijft haar nest verdedigen en laat zelden andere konijnen in de buurt. Na een paar dagen zal haar gedrag weer normaal worden en zal ze geen interesse meer tonen in het nest, dus je kunt het weggooien.

Castratie als actieve kankerpreventie?

Er is reden tot zorg als konijnen vaak last hebben van schijnzwangerschappen. Bij meer dan twee tot drie schijndrachten per jaar dient de dierenarts te worden geraadpleegd. Castratie wordt vaak aangeraden. Castratie is echter niet alleen aan te raden als konijnen regelmatig schijnzwanger zijn. Baarmoederkanker is de meest voorkomende reden voor een operatie. Als het zich voordoet, is onmiddellijke actie vereist omdat de carcinomen zich naar andere organen kunnen verspreiden en gevaarlijke metastasen kunnen vormen.

Dierenartsen adviseren af en toe de eierstokken te verwijderen bij seksueel gemotiveerde gedragsproblemen zoals overmatige agressie, urinespatten of nestbouw. De procedure wordt onder andere ook gezien als een vorm van kankerpreventie. Sommige eigenaren van gezelschapsdieren zijn echter terughoudend om over dit onderwerp te praten. U onderwerpt immers een ogenschijnlijk gezond dier aan een operatie en het bijbehorende risico.

Het effectief voorkomen van ongeplande nakomelingen of een medische noodzaak zijn goede redenen voor deze operatie. Bij een dierenarts die ervaring heeft met konijnen of bij een dierenhospitaal is castratie van het vrouwtjeskonijn een routineprocedure die in de meeste gevallen zonder complicaties verloopt. In de regel herstellen de vierbenige patiënten binnen enkele dagen volledig en vertonen ze kort na de operatie volledig normaal gedrag.

Wat levert castratie op?

Konijnendames kunnen na castratie meestal een zorgeloos en lang leven leiden. Het risico op soms gevaarlijke baarmoederziekten wordt aanzienlijk verminderd. Bovendien kunnen ze gemakkelijker en harmonieuzer in een groep worden geïntegreerd. Territoriale geschillen kunnen afnemen of helemaal verdwijnen. Zelfs jegens u als eigenaar, gedraagt een konijn dat voorheen agressief was vanwege seksuele motivatie zich na de ingreep meestal vreedzamer en ontwikkelt het meer genegenheid. Dit komt door een verandering in uw hormonale balans, die echter niet direct na de operatie optreedt. De eerste veranderingen zie je ongeveer drie tot zes weken na castratie.

Het is echter belangrijk op te merken dat castratie alleen seksueel gemotiveerd gedrag beïnvloedt. Niet alle ongewenste gedragingen kunnen op deze manier worden geëlimineerd, soms kan castratie ze zelfs vergroten. Daarom moet de oorzaak van het "wangedrag" altijd worden opgehelderd vóór deze onomkeerbare stap!

Hoe kan ik mijn konijn voor en na castratie ondersteunen?

Een paar uur voor een operatie mogen wij mensen en andere huisdieren niets eten. Bij konijnen is dat heel anders. Ze mogen zoveel eten en drinken als ze willen. Vasten zou een negatieve invloed hebben op hun gecompliceerde spijsvertering. Want het maag-darmkanaal van konijnen is een geval apart: alleen als er bovenin voedsel binnenkomt, kan er onderaan iets uitkomen.

De castratie wordt uitgevoerd onder algehele narcose. Moderne chirurgische technieken worden tegenwoordig ook bij dieren gebruikt. Een kleine incisie van niet meer dan twee tot drie centimeter is voor de dierenarts vaak voldoende. De kleine wond geneest navenant snel. De opening wordt gesloten met een hechtdraad en het hechtmateriaal kan ongeveer 10 dagen later worden verwijderd.

Afhankelijk van de temperaturen dient u thuis een roodlichtlampje klaar te hebben staan zodat u uw konijn eventueel warmte kunt geven na de verdoving.

U moet de patiënt vijf tot zes dagen oraal een pijnstiller geven, eventueel ook een antibioticum en een ontgasser. De benodigde medicatie wordt door de dierenarts voorgeschreven en meestal direct in de praktijk aan u gegeven. Aangezien sommige konijnen de neiging hebben om na de verdoving niet te eten, moet u altijd voer klaar hebben liggen, dat u met water kunt mengen en in de mond kunt geven. Na uiterlijk een dag of twee zou het zijn gebruikelijke eetgewoonten moeten hebben hervat.

Kortom: het castreren van een vrouwtjeskonijn is tegenwoordig niet meer zo belangrijk. Het kan ongewenste nakomelingen voorkomen en, onder bepaalde omstandigheden, integratie in een groep vergemakkelijken.