Waterzucht bij aquariumvissen

Waterzucht is een oude medische term voor een aandoening die tegenwoordig waarschijnlijk oedeem of ascites wordt genoemd - de zwelling van zachte weefsels in een lichaamsholte, zoals de buik, als gevolg van een ophoping van water en andere vloeistoffen. De Engelse term is afgeleid van het Midden-Engelse woord dropesie, van het Oud-Franse woord hydropse, en van het Griekse woord hydrops, dat zelf een afleiding is van hydro, wat water betekent.

Wat is waterzucht?

Hoewel de term waterzucht tegenwoordig zelden wordt gehoord in de menselijke medische wetenschap, wordt het nog steeds gebruikt om een bepaald gezondheidsprobleem bij aquariumvissen te beschrijven. Waterzucht verwijst naar een aandoening waarbij vissen vaak enorm gezwollen buiken hebben, en het voortdurende gebruik van de term heeft waarschijnlijk te maken met hoe het zo nauwkeurig het visuele symptoom weergeeft: de buik zakt naar beneden. Soms wordt de aandoening ook wel bloat genoemd.

Een ziekte van vissen met een verzwakt immuunsysteem

Waterzucht bij vissen is eigenlijk een cluster van symptomen die worden veroorzaakt door een infectie door bacteriën die gewoonlijk in alle aquaria voorkomen. Bijgevolg kan elke vis worden blootgesteld aan de waterzucht veroorzakende bacteriën, maar gezonde vissen vallen zelden ten prooi aan de ziekte. Vissen zijn alleen vatbaar als hun immuunsysteem is aangetast door een andere stressfactor. Als alle vissen in het aquarium onder stress staan, is het heel gewoon dat het hele aquarium geïnfecteerd raakt, maar het is ook mogelijk dat slechts een of twee vissen ziek worden, vooral als er snel actie wordt ondernomen om de verspreiding van de bacteriën te voorkomen.

Tekenen van waterzucht bij aquariumvissen

Naarmate de infectie vordert, kunnen huidletsels optreden, de buik vult zich met vocht en zwelt op, inwendige organen worden beschadigd en uiteindelijk zal de vis sterven. Zelfs met een snelle behandeling is het sterftecijfer hoog. Een succesvolle behandeling is zeer onwaarschijnlijk, tenzij een vis in de vroege stadia van de infectie wordt gediagnosticeerd.

Symptomen van de onderliggende bacteriële infectie kunnen sterk variëren. Sommige vissen hebben de klassieke gezwollen buik, andere vertonen huidlaesies, terwijl weer andere helemaal geen symptomen vertonen. Deze variabiliteit maakt de diagnose moeilijk. In de meeste gevallen worden een aantal symptomen waargenomen, zowel fysiek als gedragsmatig.

Deze symptomen treden geleidelijk op naarmate de ziekte vordert. Interne organen worden aangetast, met name de lever en de nieren. Er treedt bloedarmoede op, waardoor de kieuwen hun normale rode kleur verliezen. Terwijl de buik zich met vloeistof vult, worden organen opzij geduwd, waardoor de wervelkolom soms kromt. De schubben steken uit het lichaam en geven het uiterlijk van een dennenappel. Dit symptoom is een klassieke indicatie van een ernstige infectie.

Oorzaken van waterzucht

Het middel dat de symptomen van waterzucht veroorzaakt, is meestal de veel voorkomende Aeromonas- bacterie, een van de vele gramnegatieve bacteriën die in de meeste aquariumhabitats aanwezig zijn. De bacteriën staan bekend als gram-negatief omdat ze geen specifieke kleur aannemen die wordt gebruikt in de Gram Stain-methode voor het identificeren van bacteriesoorten.

De bacterie zal alleen leiden tot een ernstige infectie bij een vis die al een gecompromitteerd immuunsysteem heeft. Dit kan gebeuren als gevolg van stress door een aantal factoren, zoals:

• Slechte waterkwaliteit
• Ammoniak- of nitrietpieken
• Een grote daling van de watertemperatuur
• Stress door transport
• Onjuiste voeding
• Agressieve medebewoners
• andere ziekten

Over het algemeen zal een eenmalige of kortdurende blootstelling aan stress het vermogen van de vissen om infecties te bestrijden niet in gevaar brengen. In de meeste gevallen moet de stressblootstelling gedurende een langere periode aanwezig zijn of moeten meerdere stressfactoren snel achter elkaar optreden om het immuunsysteem van de vissen te beïnvloeden.

Behandeling

De infectie die waterzucht veroorzaakt, is niet gemakkelijk te genezen. Sommige deskundigen bevelen aan om alle aangetaste vissen te euthanaseren om de verspreiding van de infectie naar gezonde vissen te voorkomen. Ook in combinatie met popeye is de prognose somber. Als de infectie echter vroeg wordt ontdekt en de vissen worden geïsoleerd voor een juiste behandeling, is het mogelijk om de aangetaste vissen te redden. De behandeling is gericht op het corrigeren van het onderliggende probleem en het bieden van ondersteunende zorg aan de zieke vissen:

• Verplaats de zieke vis naar een 'ziekenhuistank'.
• Voeg 1 theelepel zout per gallon water toe aan de ziekenhuistank
• Voer de vissen vers, hoogwaardig voer.
• Behandel de vissen met antibiotica, zowel in het voer als in het water.
• Test het water in de ziekenhuistank dagelijks om er zeker van te zijn dat het geschikt is voor de vissen.

Het is belangrijk om geïnfecteerde vissen naar een andere tank te verplaatsen om ze te scheiden van de resterende gezonde vissen. Terwijl de aangetaste vissen in quarantaine worden geplaatst, voert u een waterverversing uit in de oorspronkelijke tank en volgt u de resterende vissen nauwlettend op het optreden van symptomen.

Zout moet worden toegevoegd aan de ziekenhuistank, opnieuw in de verhouding van 1 theelepel per gallon water. Een laag zoutgehalte in het water draagt bij aan de osmotische balans van de vissen door het zoutgehalte van het water dichter bij het zoutgehalte van het bloed van de vis te brengen. Dat helpt de vissen zich te ontdoen van overtollig water dat zich in het lichaam ophoopt, waardoor de waterzucht ontstaat. Voeg echter niet te veel zout toe, want dat kan ongezond zijn voor zoetwatervissen. Houd de ziekenhuistank nauwgezet schoon en voer wekelijkse gedeeltelijke waterverversingen uit, waarbij zout wordt toegevoegd aan het nieuwe water dat aan het aquarium wordt toegevoegd.

Voorzie de zieke vissen van een verscheidenheid aan vers, hoogwaardig voer. Vaak is dit voldoende om de infectie op te lossen in gevallen die niet al te ver gevorderd zijn, als de vis nog aan het eten is. Houd de vis enkele weken onder observatie nadat de symptomen zijn verdwenen.

Antibiotica moeten worden gebruikt als de vis niet onmiddellijk reageert. Een breedspectrumantibioticum dat speciaal is samengesteld voor gramnegatieve bacteriën wordt aanbevolen, zoals Maracyn-Two. Een 10-daagse kuur is ideaal om ervoor te zorgen dat de infectie wordt uitgeroeid, maar u moet altijd de aanwijzingen van de fabrikant volgen voor duur en dosering.

Hoe waterzucht te voorkomen?

Zoals bij veel ziekten, is voorkomen de beste remedie. Bijna alle factoren die vissen voldoende stress bezorgen om ze vatbaar te maken voor infecties, kunnen worden voorkomen. Omdat een slechte waterkwaliteit de meest voorkomende oorzaak van stress is, is tankonderhoud van cruciaal belang. Factoren om in gedachten te houden zijn onder meer:

• Test het aquariumwater regelmatig om er zeker van te zijn dat het gezond is voor uw vissen.
• Voer regelmatig waterverversingen uit.
• Houd de tank schoon.
• Maak het filter regelmatig schoon.
• Gebruik een grindstofzuiger om afval van de bodem van de tank te verwijderen.
• Vermijd overbevolking van de tank.
• Overvoer vissen niet.
• Gebruik vlokkenvoer binnen een maand na opening van de verpakkingen.
• Varieer het dieet van uw vissen.

Als het aquarium goed wordt onderhouden en de vissen een gezond dieet krijgen, is het onwaarschijnlijk dat er infecties optreden die waterzucht veroorzaken.